Natuurlijk leren op weg naar een examen
Staat het voorbereiden van en het doen van examens haaks op natuurlijk leren?Ja, grotendeels zeker. Toch wordt er ook heel veel natuurlijk geleerd op weg naar een examen. Simpelweg omdat je niet niet kunt leren van alles wat je doet en ervaart. Is het doen van een examen nodig om te weten of je geleerd hebt wat je wilde leren? Nee, dat zeker niet.Wekelijks komen leerlingen en een begeleider samen onder de noemer ‘maatschappijleer’. Als basis lezen we een schoolboek over dit onderwerp. We bespreken wat we daarin tegenkomen en delen dingen uit de media of de wereld om ons heen. Iedereen krijgt de tijd en ruimte om er een eigen mening over te vormen. De rest van de week gaan alle leerlingen zelfstandig aan de slag; ieder op zijn eigen manier, naar eigen behoefte.Samen studeren is namelijk gezellig en nuttig, maar ook ingewikkeld. We merken dat het vraagt om afstemmen. Sommigen tonen hun onzekerheid door stil te zijn of verbloemen deze door zich juist veel te laten horen. De frustraties kunnen flink oplopen. We leren onze behoefte uit te spreken en naar elkaar te luisteren, zodat het samen optrekken hierin voor iedereen waardevol kan zijn.Wat we het beste samen kunnen doen, blijkt spelen. Niet echt een ontdekking misschien, want dat wisten we natuurlijk al lang. Het is alleen zo gemakkelijk om dat te vergeten, als je op weg gaat naar een doel wat met spelen zo weinig van doen heeft.30 secondsHet bekende spel ‘30 seconds’ kreeg een door ons gemaakte nieuwe versie, met begrippen uit het vak maatschappijleer. In het begin was 30 seconden te kort om er iets van te kunnen maken en dus draaiden we de zandloper gewoon een keer extra om. Omdat de kennis van het vak nog niet toereikend was, werd andere kennis en creativiteit ingezet om de begrippen op het kaartje uit te leggen aan elkaar. Super voor de taalontwikkeling! Niet alleen in ons wekelijkse uurtje samen, maar op allerlei andere momenten komen de kaartjes van het spel tevoorschijn. Ook andere leerlingen en begeleiders sluiten aan. Er zijn setjes bijgemaakt, zodat het spel mee naar huis genomen kan worden om daar te spelen. En gewoon met jezelf oefenen in de trein blijkt ook prima te werken.De visie achter natuurlijk leren gaat ervan uit dat mensen vooral leren in interactie. Het leren wordt door henzelf geconstrueerd. Dat kan stap voor stap, maar ook door het zoeken naar de grote lijn. De leerlingen sturen hun eigen leerproces, dat wil zeggen: ze coördineren de informatieverwerking en reflecteren erop. Zo ook hier, op weg naar het staatsexamen maatschappijleer. De leerlingenkiezen de door henzelf gewenste interactie met anderen. Interactie met mij als begeleider, met elkaar, met andere begeleiders, met hun ouders. En dat allemaal om grip te krijgen op een stukje van de wereld om hen heen, om uit te vinden hoe ze zich verhouden tot die wereld en om er betekenis aan te verlenen.En zo blijkt ook op weg gaan naar een examen en zelfs ‘examen doen’ natuurlijk leren. Omdat ervaren en van je ervaringen leren nooit uitstaat. Zullen ze allemaal examen doen of het examen halen? Misschien niet. Leren ze allemaal veel? Ja. Ze ervaren hoe ze nieuwe kennis kunnen opdoen, hoe ze daarin kunnen samenwerken, maar soms ook liever alleen aan de slag gaan. Ze doen kennis op over hoe we onze maatschappij hebben georganiseerd, ze krijgen zicht op de maatschappelijke vraagstukken van deze tijd, ze vormen hun eigen mening en delen deze met elkaar. Diegenen die examen doen, voelen wellicht spanning in hun lijf en ervaren of en hoe ze daar mee om kunnen gaan. Is dat altijd fijn? Nee dat niet. Maar gelukkig hebben we elkaar ook dan, om ook dat samen te delen. En ieder van ons trekt daar op een eigen manier weer lering uit.Door Annemiek Kamp, begeleider LOS Deurne